Người Nga vẫn tiếc nuối một Liên bang Xô viết

Các tư liệu điều tra xã hội học ở Nga cho thấy rằng, dù đã gần hai thập niên qua đi, người dân Nga vẫn nuối tiếc về sự tan rã của Liên bang Xô-viết.

Vẫn như nhiều năm qua, người Nga hôm nay giữ thái độ tiêu cực khi nói tới sự kiện Liên Xô tan vỡ. Trong tâm trạng hoài niệm khá phổ biến đó, cư dân Liên bang Nga cho rằng lẽ ra có thể tránh được cái kết cục đáng buồn năm nào.

Trung tâm Phân tích dư luận xã hội Levada cho hay, đỉnh điểm của nỗi hoài niệm Liên Xô ở các công dân của nước Nga mới, là hồi tháng 12 năm 2000 (75%). Và từ đó trở đi nỗi buồn tiếc một thời quá khứ có vẻ nhạt phai dần dần. Tuy nhiên, trong hai năm vừa qua, không hề giảm số những người Nga tiếc nuối bởi không còn Liên Xô trên bản đồ thế giới - tỷ lệ những người có quan niệm như vậy hai năm gần đây dừng ở mốc 60%.

Trên bình diện tâm trạng này, trong so sánh chung giữa các thành phần xã hội, thì tiếc nuối nhiều nhất về sự tan rã của đất nước Xô viết vĩ đại, là những người về hưu (85%). Xét bình quân theo giới tính thì hoài niệm Liên Xô ở phụ nữ cao hơn (63%) so với nam giới. Xét theo lứa tuổi thì nỗi buồn nhớ thời chưa xa ở người Nga trong độ tuổi 40-55 là 67%, trong khi với người cao tuổi hơn, chỉ số này là 83%. Xét theo trình độ học vấn thì 68% số buồn nhớ Liên Xô là những người đã qua phổ thông trung học. Xét dưới góc độ kinh tế thì ước vọng buồn “bao giờ cho đến ngày xưa” là của 79% số người có thu nhập thấp. Xét theo bố cục đô thị và nông thôn thì tâm trạng hoài niệm Liên Xô phổ biến hơn ở các làng quê Nga (66%).

Mặc dù trong dòng chảy thực tế của những diễn biến lịch sử không thể có mệnh đề “Nếu như…” hoặc “Lẽ ra…”, nhưng khi tìm hiểu tâm trạng của người dân Nga, các chuyên viên nghiên cứu của Trung tâm Levada đã thử đặt câu hỏi theo kiểu này. Tư liệu điều tra ý kiến cho thấy đánh giá của người Nga về khả năng tan vỡ của đất nước Xô viết gần hai thập kỷ trước. Vào thời điểm trung tuần tháng 12/2009, 57% cư dân Nga cho rằng quá trình tan vỡ ấy lẽ ra có thể tránh được. Với câu hỏi này, chỉ số mới nhất đó là điểm dao động so với chu trình từ 2004 (65%) đến 2008 (55%). Những người có thái độ chấp nhận lịch sử - theo khía cạnh sự tan rã của Liên Xô là không tránh khỏi - hiện nay là 28%, còn những năm trước cũng dao động trong biên độ 24-30%.

Một câu hỏi đưa ra thăm dò dư luận xã hội Nga là “Cá nhân ông (hay bà) ủng hộ hình thức quan hệ nào giữa các nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ?”. Cũng giống như năm trước, 27% người Nga tán thành thống nhất một số nước cộng hòa vào một liên minh chặt chẽ hơn, tuy nhiên không thấy ai nói rõ đó là dạng quốc gia liên minh Nga - Belarus mà các lãnh đạo cao cấp đang hoạch định. Còn 22% có mong ước rộng hơn: thống nhất toàn bộ các nước cộng hòa trên không gian hậu Xô viết trong một hình thái giống như Liên minh châu Âu (chứ không phải là kiểu Liên bang Xô-viết). 13% người Nga muốn duy trì khối Cộng đồng các quốc gia độc lập (SNG) như hình thức hiện nay. 14% thấy sự tồn tại độc lập của tất cả các nước Cộng hòa thuộc Liên Xô cũ là cần thiết.

Tuy vậy, riêng về ý muốn phục sinh Liên Xô thì số người nêu nguyện vọng có gia tăng. Tư liệu mới nhất ghi nhận chỉ số 16% (năm ngoái có 13% tán thành lập lại Liên Xô).

Thấm thoắt gần hai thập kỷ đã trôi qua kể từ ngày 25/12/1991 khi Mikhail Gorbachev chính thức tuyên bố từ bỏ chức vụ Tổng thống Liên bang Xô viết. Cũng đêm hôm đó, trên tháp điện Kremlin hạ quốc kỳ Liên Xô và kéo lên lá cờ ba màu của nước Nga.

www.tan-tien.tk / www.tantien.mov.mn