Hiệp định Đối tác Kinh tế Chiến lược xuyên Thái Bình Dương

07-10-2015 16:19

 Thỏa thuận ban đầu được các nước Brunei, Chile, New Zealand và Singapore ký vào ngày 03 tháng 06, 2005và có hiệu lực ngày 28 tháng 05, 2006. Hiện tại, thêm 5 nước đang đàm phán để gia nhập, đó là các nước Australia, Malaysia,Peru, Hoa Kỳ, và Vietnam. Ngày 14 tháng 11, 2010, ngày cuối cùng của Hội nghị thượng đỉnh APEC tại Nhật Bản, lãnh đạo của 9 nước (8 nước trên và Nhật Bản) đã tán thành lời đề nghị của tổng thống Obama về việc thiết lập mục tiêu của các cuộc đàm phán thuộc Hội nghị thượng đỉnh APEC năm 2011 sẽ diễn ra tại Hoa Kỳ.

Trước đây, TPP được biết đến với tên tiếng Anh là Pacific Three Closer Economic Partnership (P3-CEP) và được tổng thống ChileRicardo Lagos, thủ tướng Singapore Goh Chok Tong và thủ tướng New Zealand Helen Clark đưa ra thảo luận tại một cuộc họp các nhà lãnh đạo của APEC diễn ra tại Los Cabos, Mexico. Brunei nhanh chóng tham gia đàm phán ở vòng 5 vào tháng 04 năm 2005. Sau vòng đàm phán này, hiệp định lấy tên là Hiệp định Đối tác Kinh tế Chiến lược Xuyên Thái Bình Dương (TPSEP hoặc P4).

Mục tiêu ban đầu của Hiệp định là giảm 90% các loại thuế xuất nhập khẩu giữa các nước thành viên trước ngày 01 tháng 01, 2006 và cắt giảm bằng không tới năm 2015. Đây là một thỏa thuận toàn diện bao quát tất cả các khía cạnh chính của một hiệp định thương mại tự do, bao gồm trao đổi hàng hóa, các quy định về xuất xứ, can thiệp, rào cản kỹ thuật, trao đổi dịch vụ, vấn đề sở hữu trí tuệ, các chính sách của chính quyền..

Tiến trình đàm phán cho hiệp định bị đình hoãn nhiều lần do thiếu tiếng nói chung xoay quanh nhiều vấn đề như: giảm thuế xuất-nhập khẩu, bảo trợ hàng hóa nội địa, quyền sở hữu trí tuệ v.v... Ngày 5 tháng 10 năm 2015 tại Atlanta, Hoa Kỳ, tiến trình đàm phán hiệp định đã kết thúc thành công. 

Thành viên

Hiện thời TPP chỉ có 4 thành viên chính thức Brunei, Chile, New Zealand và Singapore. Mặc dù có nhiều khác biệt về văn hóa và địa lý, 4 quốc gia này đều có nhiều điểm chung như: là những quốc gia nhỏ (có dân số ít hơn 16 triệu), tương đối phát triển cao và cùng là thành viên của APEC. Tám quốc gia khác gồm Hoa Kỳ, Úc, Peru, Việt Nam, Malaysia, Mexico, Canada và Nhật Bản vừa kết thúc tiến trình đàm phán vào tháng 10.

Quốc gia	Trạng thái	Ngày bắt đầu đàm phán
Brunei	Sáng lập	tháng 6 năm 2005
Chile	Sáng lập	tháng 6 năm 2005
New Zealand	Sáng lập	tháng 6 năm 2005
Singapore	Sáng lập	tháng 6 năm 2005
Hoa Kỳ	Kết thúc đàm phán	tháng 2 năm 2008
Úc	Kết thúc đàm phán	tháng 11 năm 2008
Peru	Kết thúc đàm phán	tháng 11 năm 2008
Việt Nam	Kết thúc đàm phán	tháng 11 năm 2008
Malaysia	Kết thúc đàm phán	tháng 10 năm 2010
Mexico	Kết thúc đàm phán	tháng 10 năm 2012
Canada[12]	Kết thúc đàm phán	tháng 10 năm 2012
Nhật Bản	Kết thúc đàm phán	tháng 3 năm 2013
Colombia	Ngỏ ý muốn tham gia
Philippines	Ngỏ ý muốn tham gia
Thái Lan	Ngỏ ý muốn tham gia
Indonesia	Ngỏ ý muốn tham gia
Đài Loan	Ngỏ ý muốn tham gia
Hàn Quốc	Ngỏ ý muốn tham gia

Kết quả

Hiệp định này sẽ đưa tới những thay đổi lớn như sau:

Tiêu chuẩn về môi trường và lao động

Hoa Kỳ cho là TPP sẽ làm giảm việc buôn bán những loài nguy cấp, giải quyết nạn đánh cá quá độ tại những nước thành viên.

Những điều khoản về lao động sẽ ép buộc những thay đổi lớn về thực hành như tại Malaysia và Việt Nam. Những quốc gia này phải chứng minh là họ tuân theo những tiêu chuẩn của Tổ chức Lao động Quốc tế. Các quốc gia TPP sẽ bị đòi hỏi phải có một mức lương tối thiểu. Họ cũng sẽ phải cấm tình trạng bắt buộc lao động bằng cách giữ hộ chiếu của các công nhân ngoại quốc và việc đòi tiền đặc biệt để công nhân được nhận vào làm, trở thành một con nợ tức khắc. Ở Việt Nam, chính quyền phải cho phép nhân viên tự do thành lập công đoàn và cho phép hình thành một công đoàn đối lập với Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam duy nhất hiện thời.

Các nước không tuân theo tiêu chuẩn quy định sẽ bị phạt về thương mại.

Tòa án đặc biệt của TPP

Với hiệp định TPP, các công ty, tập đoàn nước ngoài và quốc tế sẽ có khả năng mang chính phủ của các quốc gia thành viên ra tòa án đặc biệt của TPP khi các quốc gia này đặt ra các luật lệ, chính sách đi ngược lại với chỉ tiêu của TPP. Tòa án đặc biệt này có toàn quyền bắt chính phủ đền bù không những cho các thiệt hại đã xảy ra, mà còn những mất mát về cơ hội trong tương lai của các tập đoàn, công ty quốc tế.

Theo Wikipedia